LEKOVITO DEJSTVO CRNOG LUKA
Kako crni luk uspeva da se bori protiv alergija i inflamacija? Kakvo je lekovito dejstvo crnog luka i kod kojih ljudi se preporučuje?
(Allium cepa, Alliaceae)
Crni luk (crveni luk, luk) latinski Allium cepa predstavlja zeljastu, dvogodišnju biljku iz familije biljaka Alliaceae. Crni luk potiče sa azijskog kontinenta, prvobitno je predstavljao samoniklu divlju biljku, ali je to bilo kratkog veka. Naime, nakon upoznavanja ljudi sa njegovim efektom na zdravlje crni luk je zauzeo mesto koje mu pripada u tradicionalnoj medicini i na tom mestu ostao je sve do danas.
Crni luk se uzgaja kao povrće koje se koristi u ljudskoj ishrani za pripremu raznih salata i kao nezaobilazni začin mnogim jelima. Spada među najrezistentije i najstarije vrste povrća. Crni luk je poznat po svojoj cvasti u obliku lopte, i po svojim bledozelenim cvetovima na jednoj ili više stabljika bez listova. Osnova lista širi se i obrazuje podzemnu, jestivu lukovicu koja je bogata velikim brojem hranjivih i lekovitih sastojaka.
Crni luk ima karakterističan ljut ukus, pošto sadrži etarsko ulje bogato mnogobrojnim jedinjenjima sumpora, ta jedinjenja su isparljiva i nakon mehaničkog oštećenja lukovice izazivaju suzenje očiju i poseduju jak miris. Crni luk može biti raznih veličina, oblika, boja i ljutine. Za crni luk se vekovima veruje da leči prehladu, bol u uhu i laringitis, a korišćen je i za tretman rana nakon životinjskih ujeda i opekotina.
Tačan mehanizam kojim crni luk ostvaruje pozitivne efekte na zdravlje čoveka predmet je istraživanja mnogih studija, prave mogućnosti ove čudesne biljke bi trebale biti poznate u bliskoj budućnosti.
Neka od lekovitih dejstva crnog luka su:
Smanjenje verovatnoće za pojavu kancera
Biološki aktivna jedinjenja koja se nalaze u crnom luku pokazuju sposobnost uništavanja ćelija raka dojke i raka debelog creva. Osim toga, crni luk sadrži kvercetin, aktivnu supstancu koja ima značajnu ulogu u sprečavanju nastanka raka.
Regulacija nivoa šećera u krvi
Neka od jedinjenja sumpora prisutih u luku kao što je S-metilcistein i kvercetin mogu ispoljiti blagotvoran učinak na adekvatnu kontrolu nivoa šećera u krvi. Crni luk sadrži i velike količine hroma koji dokumentovano može pomoći u regulaciji šećera u krvi, pa se njegov unos često preporučuje dijabetičarima.
Sprečava pojavu alergija i smanjuje inflamaciju
Kvercetin i drugi mnogobrojni flavonoidi u crnom luku efikasno utiču na smanjenje znakova zapaljenja kao što su crvenilo, bol i otok. U naučnim studijama je pokazano da luk može sprečiti ćelije da otpuštaju histamin. Histamin je hemijski medijator koji učestvuje u razvoju alergijske rekacije i njegova koncetracije u krvi naglo raste nakon kontakta sa alergenom.
Efekti histamina dobro su poznati ljudima koji imaju alergiju, histamin između ostalog izaziva crvenilo i svrab u nosu, crvenilo očiju, otečenost lica ili unutrašnjosti usta, zapušen nos ili curenje iz nosa. Pokazano je da kvercetin efikasno smanjuje povećanu koncetraciju histamina u krvi nakon dodira sa alergenom.
Crni luk ispoljava antibiotski efekat i zato se koristi kod ubrzavanja zarastanje rana.
Uticaj na disajni sistem
Pacijenti sa respiratornim problemima kao što su astma i alergijski rinitis mogu imati velike koristi od primene sirovog crnog luka, ili od primene ekstrakta na bazi ove biljke. Prebiotici prisutni u crnom luku podstiču rast dobrih bakterija i mogu efikasno smanjiti nazalnu kongestiju, i na taj način omogućiti normalno disanje i miran san kod ljudi koji imaju problema sa spavanjem povezanim sa navedenim stanjem.
Poboljšanje zdravlja očiju
Već pomenuta jedinjenja sumpora u sastavu crnog luka podstiču proizvodnju glutationa, proteina koji ispoljava snažnu antioksidativnu aktivnost i smanjuje rizik od pojave glaukoma, makularne degeneracije i katarakte, bolesti koje su najčešće odgovorne za smanjenje kvaliteta vida i koje neretko mogu rezultovati pojavom potpunog slepila.
Selen u luku povećava antioksidativnu aktivnost vitamina E u oku i na taj način štiti ćelije oka od oštećenja uzrokovanog slobodnim radikalima.
Milan Popović